Ngaphandle nje
- Chaitra Navratri 2021: Umhla, iMuhurta, izithethe kunye nokubaluleka kwalo mnyhadala
- U-Hina Khan uyakhazimla phezulu nge-Copper Green Eye Shadow Kwaye i-Glossy Nude Lips Fumana ukuKhangela kumanyathelo ambalwa alula!
- I-Ugadi kunye ne-Baisakhi 2021: Spruce Jonga ukuHamba kweFestive kunye neeCelebs-eziPhefumlelweyo zeSuti
- I-Horoscope yemihla ngemihla: 13 Epreli 2021
Ungaphoswa
- I-BSNL isusa iiNtlawulo zoFakelo kwiiNxibelelwano zeBroadband zeXesha elide
- I-IPL 2021: iBalleBaazi.com yamkela ixesha lephulo elitsha 'Cricket Machao'
- UVira Sathidar Aka Narayan Kamble ovela kwiNkundla udlula kude ngenxa ye-COVID-19
- Abalobi abathathu boyika ukusweleka xa inqanawa ingqubana nesikhephe kunxweme lwaseMangaluru
- I-Kabira yokuHamba kweHermes i-75 yokuKhawulezisa ukuThengisa ukuSebenza ngeSikuta soMbane esaziswa eIndiya
- Ixabiso leGolide liwe ngokungekho xhala kwiiNBFCs, iibhanki kufuneka ziBukele
- Isiphumo sokugqibela se-2021 samapolisa e-Bihar Bihar
- Iindawo ezili-10 ezigqibeleleyo zokundwendwela eMaharashtra ngo-Epreli
Ukuhlaselwa kwentliziyo kwenzeka xa ukuphuma kwegazi kuye entliziyweni kuvaliwe. Oko kukuthi, inokuchazwa njengokufa kwezihlunu zentliziyo ngenxa yokunqongophala kokunikezelwa kwegazi kwaye oku kuhlala kusenzeka xa iqokobhe legazi livimba umthambo obonelela ngesihlunu sentliziyo.
Ukuvalwa kubangelwa kukunqwabelana kwamafutha, icholesterol kunye nezinye izinto ezenza i-plaque kwimithambo yegazi kwaye yiyo loo nto kuthintele ukuhamba kwegazi ngokwaphuka kwenziwe amahlwili. Kwakhona kuthiwa yi-myocardial infarction, ukuhlaselwa yintliziyo yimeko engxamisekileyo yezonyango efuna unyango kwangoko [1] .
Esinye sezifo ezixhaphakileyo zentliziyo, amadoda aneminyaka engama-45 okanye ngaphezulu kunye nabasetyhini abaneminyaka engama-55 okanye ngaphezulu kunokwenzeka ukuba bahlaselwe sisifo sentliziyo kunamadoda namabhinqa aselula.
Oonobangela Bokuhlaselwa Yintliziyo
Iimeko zentliziyo zibangela ukuhlaselwa yintliziyo. Ukuhlaselwa sisifo sentliziyo kubangelwa sisifo sentliziyo, imeko evale imithambo yegazi enamacwecwe anamafutha. Ukwakhiwa kwezinto ezahlukeneyo kunokunciphisa imithambo yegazi kwaye kubangele isifo se-coronary disease, esona sizathu sokuhlaselwa kwentliziyo [Mbini] .
Ukuhlaselwa sisifo sentliziyo nako kunokubangelwa sisikhephe segazi esikrazukileyo kwaye kwiimeko ezinqabileyo kakhulu, kwenzeke ngenxa yokuqaqanjelwa yimithambo yegazi [3] .
Iimpawu zohlaselo lwentliziyo
Iimpawu eziqhelekileyo ze-infyoction ye-myocardial zezi zilandelayo [4] :
- Uxinzelelo kunye nokuqina esifubeni sakho okanye kwiingalo ezinokuthi zisasaze ziye entanyeni yakho
Isicaphucaphu
Ukubila okubandayo
Isiyezi ngesiquphe
Nangona kunjalo, kufanele kuqatshelwe ukuba iimpawu zale meko azifani kuye wonke umntu. Oko kukuthi, iimpawu ziyahluka ukusuka komnye umntu ukuya komnye kwanokuhlaselwa sisifo sentliziyo kwesinye.
Kuyimfuneko ukuba ufunde ukuqonda ukuba ngaba sisifo sentliziyo okanye iintlungu zesifuba kuba uninzi lwabantu aluzihoyi iimpawu zokuqala zesifo sentliziyo ngokucinga ukuba ayisiyiyo nje into ebuhlungu esifubeni [5] .
Ngokwengcali zonyango, iimpawu zokuqala zesifo sentliziyo akufuneki zityeshelwe kuba iimpawu zokuqala zesifo sentliziyo zivela kwiipesenti ezingama-50 zabo bonke abantu abanesifo sentliziyo. Ukuqonda iimpawu zakuqala kunokunceda ekufumaneni unyango ngokukhawuleza, ngaloo ndlela kuthintelwe ukonakala kwentliziyo kuba iipesenti ezingama-85 zomonakalo wentliziyo zenzeka kwiiyure ezimbini zokuqala kulandela isifo sentliziyo. [6] .
Iimpawu zokuqala zokuhlaselwa yintliziyo
- Ubuhlungu emagxeni akho, entanyeni nasemhlathini [7]
- Intlungu emincinci okanye ukungonwabi esifubeni sakho ezinokuza zihambe
- Ukubila
- Uxinzelelo olukhulu okanye ukudideka
- Isihlunu okanye ukugabha
- Ukuziva utyhafile
- Ukuphefumla
- Ubumhlophe
Ukuqonda iimpawu zesifo sentliziyo kubalulekile njengoko kunceda ekufumaneni unyango olufanelekileyo ngexesha elifanelekileyo. Ngenxa yoko, iimpawu ziyahluka kumadoda nabasetyhini. Makhe siqwalasele iyantlukwano, ukuze incede wena kunye nabantu obathandayo.
Iimpawu zesifo sentliziyo emadodeni
Ngokutsho kweengcali zonyango, amadoda kunokwenzeka ukuba ahlaselwe xa kuthelekiswa nabasetyhini. Njengomphumo wamawaka ezifundo, abaphandi bakwazile ukuqonda iimpawu zesifo sentliziyo ezithile emadodeni [8] .
- Ukukhawuleza kwentliziyo okanye okungaqhelekanga
- Ukubila okubandayo
- Ukuba nesiyezi
- Ukuphefumla okufutshane, okunokushiya uzive ngathi awunakufumana umoya owaneleyo (nokuba uphumle)
- Ukuphazamiseka esiswini
- Ubuhlungu okanye ukungonwabi kumzimba ophezulu (iingalo, igxalaba lasekhohlo, umva, intamo, umhlathi, okanye isisu)
- Uvakalelo olunobunzima esifubeni sakho, esiza kwaye sihambe
Iimpawu zesifo sentliziyo kwabasetyhini
Izifundo zikwazile ukuqokelela ukuqonda ukuba iimpawu zesifo sentliziyo kwabasetyhini zahlukile kwezabafazi. Iimpawu zikhankanywe ngezantsi [9] .
- Ukutya okanye iintlungu ezifana negesi
- Intlungu yamagxa
- Intlungu ephezulu yomqolo
- Intlungu yomqala
- Ukuqhawukelwa ngumphefumlo
- Ixhala
- Ukuphazamiseka ebuthongweni
- Ubumhlophe
- Ukudinwa okungaqhelekanga kuhlala iintsuku ezininzi okanye ukudinwa ngequbuliso
Kwabasetyhini abangaphezulu kweminyaka engama-50, umngcipheko wokuhlaselwa sisifo sentliziyo uyanda njengoko eli xesha lixa umzimba wabasetyhini uguquka ngokuyeka ukuya exesheni. Kungenxa yokuba ihomoni estrogen enceda ukukhusela intliziyo yakho xa usiya exesheni- ngaloo ndlela usandisa umngcipheko [10] .
Ezinye zeempawu ezichazwe ngokukodwa kwabasetyhini abangaphezu kweminyaka engama-50 zezi zilandelayo [Shumi elinanye] :
- Intlungu ebuhlungu esifubeni
- Ukukhawuleza kwentliziyo okanye okungaqhelekanga
- Ukubila
- Intlungu okanye ukungonwabi kwingalo enye okanye zombini, umqolo, intamo, umhlathi, okanye isisu
Imiba yomngcipheko wokuhlaselwa yintliziyo
Ezinye izinto zonyusa umngcipheko wokuhlaselwa sisifo sentliziyo kwaye zezi zilandelayo [12] :
- Ubudala
- Ukutyeba kakhulu
- Icuba
- I-cholesterol yegazi ephezulu okanye amanqanaba e-triglyceride
- Igazi elonyukayo
- Seswekile
- Uxinzelelo
- Ukusetyenziswa gwenxa kweziyobisi
- Ukungabikho kwemisebenzi yomzimba
- Isifo seMetabolic syndrome
- Imbali yosapho yokuhlaselwa sisifo sentliziyo
- Imeko yokuzimela
- Imbali yepreeclampsia
Iingxaki zokuhlaselwa kwentliziyo
Ukuhlaselwa sisifo sentliziyo kunokukhokelela kwisingqi sentliziyo esingaqhelekanga (arrhythmias), ukusilela kwentliziyo (uhlaselo lunokonakalisa izicwili zentliziyo ezithi izihlunu zentliziyo zishiyeke zisebenze) kwaye ukubanjwa kwentliziyo ngesiquphe [13] .
Ukuchongwa kwesifo sentliziyo
Ugqirha uya kwenza uvavanyo lomzimba kwaye aqwalasele imbali yonyango. Kuza kwenziwa i-electrocardiogram (ECG) ukubeka esweni umbane wentliziyo yakho.
Ngaphandle kwezi, iisampulu zegazi ziya kufunyanwa ukuqhuba iimvavanyo ukukhangela ukonakala kwezihlunu.
Ezinye zeemvavanyo ezongezelelweyo zokuchonga ezichaphazelekayo zezi zilandelayo [14] :
- Echocardiogram
- I-X-ray yesifuba
- ICatheterisation yeCoronary (angiogram)
- Zilolonge uvavanyo loxinzelelo
- I-Cardiac CT okanye iMRI
Unyango lokuhlaselwa yintliziyo
Kuxhomekeka kwisizathu kunye nemeko, ugqirha uya kuncomela iimvavanyo ezahlukeneyo.
Into yokuqala nokuphambili eyenziweyo iya kuba kukuthanjiswa kwentliziyo apho iphenyo iya kufakwa kwimithambo yegazi, ethi yona incede ugqirha ukuba aqonde i-plaque buildup [Shumi elinantlanu] .
Kwimeko yokuhlaselwa sisifo sentliziyo, ugqirha uya kuncomela iinkqubo ezinceda ekuthomalaliseni iintlungu nasekuthinteleni ukuqala kolunye uhlaselo lwentliziyo.
Iinkqubo zibandakanya i-angioplasty, i-stent, utyando lwentliziyo ngokudlula, utyando lwevalvu yentliziyo, pacemaker kunye nokufakelwa kwentliziyo [16] .
Amayeza amiselwe ukunyanga ukubetha kwentliziyo kubandakanya i-aspirin, i-antiplatelet kunye ne-anticoagulants (igazi elincinci), iziyobisi zokususa amahlwili, iipilisi zentlungu, i-thrombolytics, i-beta-blockers, i-ACE inhibitors, i-statins, i-nitroglycerin kunye noxinzelelo lwegazi [17] .
Cwaka uhlaselo lwentliziyo
Kuyafana nakulo naluphi na uhlaselo lwentliziyo oluqhelekileyo, isifo sentliziyo esithe cwaka senzeka ngaphandle kweempawu eziqhelekileyo. Oku kuhlala kubangela ukuba umntu angazi nokuba uhlaselwa.
Ngokwezifundo, iipesenti ezingama-45 zabantu eIndiya bafumana uhlaselo lwentliziyo unyaka nonyaka bengazi. Ukuhlaselwa sisifo sentliziyo nako kwenza umonakalo entliziyweni yakho kwaye kuphakamisa umngcipheko wokuhlaselwa sisifo sentliziyo [18] .
Ukuhlaselwa sisifo sentliziyo kuqhelekile kubantu abanesifo seswekile nakubantu abaye bahlaselwa sisifo sentliziyo ngaphambili.
Iimpawu ezinokuthi zibonise ukuhlaselwa yintliziyo zilandelayo zilandelayo [19] :
- Ubumdaka bolusu
- Intlungu zesisu
- Isitshisa
- Ukuphazamiseka kokulala
- Ukwanda kokudinwa
- Ukungonwabi kakuhle kwisifuba sakho, umhlathi okanye iingalo ezihamba nokuphumla
Ukuthintela uhlaselo lwentliziyo
Ukwamkela nokwenza utshintsho kubomi bakho bemihla ngemihla kunye nemikhwa kunokunceda ekulawuleni imeko [Amashumi amabini] .
- Kuphephe ukutshaya
- Zilolonge rhoqo
- Gcina ubunzima obusempilweni
- Yitya a impilo-ntle ukutya
- Ukulawula isifo seswekile
- Lawula uxinzelelo
- Nciphisa ukuselwa kotywala
- Lawula i-cholesterol yakho kunye namanqanaba oxinzelelo lwegazi
- Fumana ukuhlolwa rhoqo kwezonyango
Amanyathelo okuthintela
Kunqande ukuthatha iipilisi zokulawula ukubeleka ukuba uye wahlaselwa sisifo sentliziyo, njengoko zinokunyusa umsebenzi wokunqanda igazi emzimbeni wakho [amashumi amabini ananye] .
Jonga iZalathiso zeNqaku- [1]ISchilling, R. (2016). Kuphephe Oko Kuhlaselwa Yintliziyo.
- [Mbini]IBayrak, D., kunye neTosun, N. (2018). Ukuchongwa kwemisebenzi yokonga kuthintelo lokuhlaselwa yintliziyo kunye nokubetha kwizigulana ezixinzelelo. Ijenali yaMazwe ngaMazwe yeeNzululwazi eziKhathalayo, i-11 (2), 1073.
- [3]UHuang, uC., Kunye noLiao, uP.C (2016). Ukuhlaselwa Yintliziyo Kubangela Intloko-Ache – Intliziyo iCephalalgia. U-Acta Cardiologica Sinica, 32 (2), 239.
- [4]Chau, P.H, Moe, G., Lee, S. Y., Woo, J., Leung, A. Y., Chow, C. M., ... kunye noZerwic, J. (2018). Inqanaba eliphantsi lolwazi lweempawu zokuhlaselwa kwentliziyo kunye nokuziphatha okungalindelekanga kokufuna unyango phakathi kwamaTshayina amadala: kuvavanyo olunamacandelo. J Epidemiol yoLuntu lwezeMpilo, 72 (7), 645-652.
- [5]IBayrak, D., kunye neTosun, N. (2018). Ukuchongwa kwemisebenzi yokonga kuthintelo lokuhlaselwa yintliziyo kunye nokubetha kwizigulana ezixinzelelo. Ijenali yaMazwe ngaMazwe yeeNzululwazi eziKhathalayo, i-11 (2), 1073.
- [6]I-Kitakata, H., Kohno, T., Kohsaka, S., Fujino, J., Nakano, N., Fukuoka, R., ... & Fukuda, K. (2018). Ukuzithemba komonde ngokubhekisele kuguquko kwindlela yokuphila yesibini kunye nolwazi 'lweempawu zesifo sentliziyo ezilandela ukuvuseleleka kwakhona kweJapan: isifundo esiphambeneyo. I-BMJ ivulekile, 8 (3), e019119.
- [7]INarcisse, M. R., Rowland, B., Ixesha elide, C. R., Felix, H., & McElfish, P. A. (2019). Ukuhlaselwa sisifo sentliziyo kunye neempawu zestroke Ulwazi lwabantu baseHawaii baseIndiya kunye neZiqithi zePasifiki eUnited States: Iziphumo ezifunyenwe kuPhando lweSizwe loPhononongo lwezeMpilo. Inkqubo yokukhuthaza ezempilo, 1524839919845669.
- [8]UGoff Jr, D. C., Mitchell, P., Finnegan, J., Pandey, D., Bittner, V., Feldman, H., ... & Cooper, L. (2004). Ulwazi lweempawu zokuhlaselwa sisifo sentliziyo kwiindawo ezingama-20 zaseMelika. Iziphumo ezivela kwiNtshukumo ekhawulezileyo yoNyango loNyango loLuntu. Amayeza othintelo, 38 (1), 85-93.
- [9]UArslanian-Engoren, C., Patel, A., Fang, J., Armstrong, D., Kline-Rogers, E., Duvernoy, C. S., kunye noKhozi, K. A. (2006). Iimpawu zamadoda nabasetyhini abazisa ii-coronary syndromes ezibi kakhulu. Ijenali yaseMelika yezifo zentliziyo, 98 (9), 1177-1181.
- [10]UTullmann, D.F, kunye noDracup, K. (2005). Ukwazi iimpawu zokuhlaselwa kwentliziyo kumadoda amadala nakwabasetyhini abasemngciphekweni wokufumana isifo sephepha esiqatha. Ijenali yokuvuselelwa kweCardiopulmonary kunye noThintelo, 25 (1), 33-39.
- [Shumi elinanye]UFinnegan Jr, J. R., Meischke, H., Zapka, J. G., Leviton, L., Meshack, A., Benjamin-Garner, R., ... kunye noWeitzman, E. R. (2000). Ukulibaziseka komonde ekufuneni ukhathalelo lweempawu zentliziyo: Iziphumo ezivela kumaqela ekugxilwe kuwo aqhutywa kwimimandla emihlanu yase-US. Amayeza othintelo, 31 (3), 205-213.
- [12]Mozaffarian, D., Benjamin, E. J., Go, A. S., Arnett, D. K., Blaha, M. J., Cushman, M., ... & Howard, V. J. (2016). Isifo sentliziyo kunye ne-stroke statistics-ngo-2016 uhlaziya ingxelo evela kwi-American Heart Association. Ukujikeleza, 133 (4), e38-e48.
- [13]Mozaffarian, D., Benjamin, E. J., Go, A. S., Arnett, D. K., Blaha, M. J., Cushman, M., ... kunye noHuffman, M. D. (2015). Isishwankathelo esilawulayo: isifo sentliziyo kunye ne-stroke Statistics-Uhlaziyo luka-2015: ingxelo evela kwi-American Heart Association. Ukujikeleza, 131 (4), 434-441.
- [14]UMicha, R., Peñalvo, J. L., Cudhea, F., Imamura, F., Rehm, C. D., kunye neMozzafari, D. (2017). Umanyano phakathi kwezinto zokutya kunye nokusweleka kwesifo sentliziyo, ukubetha, kunye nohlobo lweswekile 2 e-United States. IJama, 317 (9), 912-924.
- [Shumi elinantlanu]Mozaffarian, D., Benjamin, E. J., Go, A. S., Arnett, D. K., Blaha, M. J., Cushman, M., ... & Howard, V. J. (2016). Isishwankathelo sesigqeba: isifo sentliziyo kunye ne-stroke Statistics-uhlaziyo lwe-2016: ingxelo evela kwi-American Heart Association. Ukujikeleza, 133 (4), 447-454.
- [16]UFeigin, V. L., Roth, G. A., Naghavi, M., Parmar, P., Krishnamurthi, R., Chugh, S., ... & Estep, K. (2016). Umthwalo wehlabathi jikelele wesifo sokubethwa kunye nomngcipheko kumazwe angama-188, ngexesha lika-1990-2013: uhlalutyo olucwangcisiweyo lwe-Global Burden of Disease Study 2013. ILancet Neurology, 15 (9), 913-924.
- [17]Kyu, H.H, Bachman, VF, Alexander, L.T, Mumford, J. E., Afshin, A., Estep, K., ... kunye noCercy, K. (2016). Umsebenzi womzimba kunye nomngcipheko womhlaza webele, umhlaza wekolon, isifo seswekile, isifo sentliziyo yeschemic, kunye neziganeko zestroke zeschemic: uphononongo olucwangcisiweyo kunye novavanyo lokuphendula ngemeta yohlalutyo lwe-Global Burden of Disease Study 2013. bmj, 354, i3857.
- [18]IStrom, T. K., Fox, B., kunye neRaven, G. (2002). Isifo X: ukoyisa umbulali onokuthula onokukunika isifo sentliziyo. USimon noSchuster.
- [19]IKannel, W. B. (1986). Cwaka i-myocardial ischemia kunye ne-infarction: ukuqonda okuvela kwiSifundo seFramingham. Iiklinikhi zeCardiology, 4 (4), 583-591.
- [Amashumi amabini]INaghavi, M., Falk, E., Hecht, H. S., Jamieson, M. J., Kaul, S., Berman, D., ... kunye noShaw, L. J. (2006). Ukusuka kumacwecwe abuthathaka ukuya kwisigulana esisengozini-icandelo III: isishwankathelo sesigqeba soVavanyo loKhuseleko lweNtliziyo kunye neMfundo (SHAPE) Ingxelo yeQela loMsebenzi. Ijenali yaseMelika yezifo zentliziyo, 98 (2), 2-15.
- [amashumi amabini ananye]UKernan, W. N., Ovbiagele, B., Mnyama, H. R., Bravata, D. M., Chimowitz, M. I., Ezekowitz, M. D., ... kunye noJohnston, S. C. (2014). Izikhokelo zokuthintela ukubethwa sisifo kwizigulana ezinesifo sokubethwa kunye nohlaselo lwexeshana lwe-ischemic: isikhokelo seengcali kwezempilo ezivela kwiAmerican Heart Association / American Stroke Association. Ukubetha, 45 (7), 2160-2236.